Arıtılan atık suya aktif çamur eklenir. Bu çamur suyu temizler ve ardından tekrar giderilir. Bu işlem ikincil arıtma tanklarında gerçekleşir. Çamur, sudan daha ağır olduğundan dolayı hareketsiz suda dibe çöker. Ardından tankların altından tahliye edilen bu çamur, yeni gelen atık suların temizlenmesinde tekrar kullanılır.
Egå Atık Su Arıtma Tesisi, sekiz adet dikdörtgen ikincil dinlendirme tankına sahiptir. Aarhus Vand Operasyon Müdürü Jakob Kaltoft'a göre, su miktarı ne kadar olursa olsun suyun tanklarda eşit olarak dağıtılması önemlidir: “Bir depoya çok fazla su girerse çevreye çok ciddi zarar verebilecek çamurların dışarıya taşma riskiyle karşı karşıya kalınır. Böyle bir duruma kesinlikle izin veremeyiz.”
Elektrikli aktüatörlerle modernizasyon
Jakob Kaltoft, ikincil arıtma tanklarını modernleştirmek ve optimize etmek istiyordu. Yapısal açıdan iyi durumda olan tanklar, tesisin yüz ölçümünden en iyi şekilde faydalanabilmek için dikdörtgen şeklinde inşa edildi. Kaltoft’un da dediği gibi: “Daha fazla yer olsaydı, yuvarlak tanklar en ideal seçenek olurdu. Suyun eşit miktarlarda dağıtılmasını kolaylaştırdığından, çoğu tesis bu şekilde inşa edilir. Fakat elimdeki imkânlarla çalışmam gerekiyordu.”
Kaltoft, bu nedenle 2008 yılında Åby Atık Su Arıtma Tesisinde su girişleri konusu üzerinde çalışmaya başladı. Ardından, beraber çalıştığı proje ortağı ile birlikte, elektrikli aktüatörler yardımıyla tanklara otomatik olarak su dağıtan bir çözüm geliştirdi. Projenin mükemmel sonuçlar verdiği görüldükten sonra aynı konsepti daha büyük bir tesis olan Egå Atık Su Arıtma Tesisinde uygulayan Kaltoft, bu projeyle ilgili söylemek istediklerini şöyle özetliyor:
“Egå tesisinde sekiz tankın her birine ikişer adet olmak üzere toplamda 16 adet LINAK® aktüatör entegre ettik. Aktüatörler, arıtma tesisi sistemleriyle Profibus üzerinden iletişim kurabiliyordu. Başlangıçta yetersiz dokümantasyon nedeniyle sistemi çalışır hâle getirmekte zorlandığım bilinen bir gerçek; fakat sonunda başarılı oldum.”
Dokümantasyon, yeni sistemlerin daha kolay kurulabilmesi için o günlerden sonra güncelleştirildi.
Manuelden otomatiğe geçiş
Egå Atık Su Arıtma Tesisi’nde suyun ikincil arıtma tanklarına akış dağılımı, artık tamamen otomatik olarak ayarlanmaktadır. Uygulanan sistemde, sekiz tankın her birinde eşit miktarda su bulunabilmesi için yapılması gereken ayarlar otomatik olarak aktüatörlere bildirilir. Kaltoft’un da dediği gibi: “Geçmişte suyun dağıtılabilmesi için bir çalışanın ayarlama mekanizmasını elle çevirmesi gerekiyordu. Fakat ne kadar çevirmesi gerektiği biraz tahmine bağlıydı ve bu nedenle tankların kapasitesinden tam olarak yararlanmamız zor oluyordu. Sisteme su savağını çalıştıracak bir aktüatör entegre ettim, fakat manuel mekanizmayı da acil durumlar için olduğu gibi bıraktım. Fakat günlük işletimde aktif olarak yeni elektrikli aktüatör çözümünü kullanıyoruz.”
Jakob Kaltoft, akış dağıtımına getirilen otomasyon sayesinde tesis kapasitesinin yaklaşık %10 arttığını tahmin ediyor. Egå Atık Su Arıtma Tesisi, artık eskisine göre %10 daha fazla su işleyebiliyor. Bu optimizasyon, özellikle şiddetli yağmur dönemlerinde aniden büyük miktarlarda suyun işlenmesi gerektiği zamanlarda tesisin performansı açısından büyük önem taşıyor.
İçeri akan su, ağır pompanın kullanılmasına gerek bırakmıyor.Ağır pompa artık yok
Jakob Kaltoft, ikincil arıtma tanklarını modernize ederken elektrikli aktüatörlerle ilgili aklına gelen bir diğer harika fikri şu sözleriyle anlatıyor: “Bunu neden daha önce düşünmediğimizi bilmiyorum! Geçmişte tanklarımızı boşalttığımızda, içlerini köprüye büyük ve ağır bir pompa taşıyarak yıkardık. Pompa, temizlenen suyu tanklara pompalayarak içlerinin yıkanmasını sağlardı.”
Aklımıza gelen yeni çözüm, temizlenmiş su ile ikincil arıtma tankları arasına bir delik açmak ve bu deliğe elektrikli aktüatör ile açılıp kapanabilen bir vana eklemek oldu. Bu yeni çözümü anlatmaya devam eden Kaltoft şöyle diyor: “Artık bir tankın temizlenmesi gerektiğinde, LINAK’ın bir aktüatörü vanayı açarak temizlenmiş suyun tanka girmesini sağlıyor. Artık ağır pompa kullanmamıza gerek bırakmayan ve aynı zamanda çok basit olan bu çözüm, hem çalışma ortamında hem de güç tüketiminde büyük bir fark yarattı.”
Birden fazla kullanım alanı
Egå Atık Su Arıtma Tesisi’nde LINAK aktüatörlerinin kullanıldığı tek yer ikincil arıtma tankları değil. Kaltoft, tesiste 70’ten fazla LINAK aktüatör kullandıklarını tahmin ediyor: “Bu aktüatörleri, geçmişte pnömatik sistemler kullandığımız yerler başta olmak üzere tesisin birçok yerinde kullanıyoruz. Ve karşılığını gerçekten alıyoruz. Elektrik tesisatı zaten her durumda gereklidir; fakat pnömatik sistemlerde daha da karmaşık olur. Fakat sıkıştırılmış hava ile çalışan pnömatik sistemler hem daha fazla enerji tükettikleri hem de sızıntılara neden olabilecekleri için daha yüksek maliyetli oluyor” diyen Kaltoft, sözlerine şöyle devam ediyor: “Elektrik konusunda uzman personel pahalı olacağından, işimizi basit bir tesisat ile görebilmemiz de önemlidir. LINAK’ın aktüatörleri, basit görevler için kolayca monte edilebilir. LINAK’ın aktüatörlerinin bir diğer avantajı ise bakım gerektirmemeleridir.”
Egå tesisinde 70’ten fazla aktüatör kullanılıyor.
Gelecek
Jakob Kaltoft, Egå Atık Su Arıtma Tesisi’nde enerji verimliliğinin %30 civarında arttığını tahmin ediyor. Yapılan modernizasyon çalışması, hem yapılan yatırımı kısa sürede amorti edecek olması, hem gereksiz enerji tüketimini önleyerek çevreyi koruması hem de su işleme kapasitesini artırması ile dikkat çekiyor. Kaltoft’un da dediği gibi: “Yaptığımız optimizasyonların büyük faydasını gördük ve başka arıtma tesislerinin de benzer modernizasyon çalışmalarından aynı ölçüde faydalanacağından eminim.”
Yapılan çalışmaların devamı da gelecek: “Sürekli olarak kendimizi nasıl daha da geliştirebiliriz diye düşünüyorum. LINAK’ın aktüatörlerini daha başka yerlerde de kullanabileceğimizi düşünüyorum. Örneğin, su durultma bölgelerinde de aktüatör kullanmayı düşünüyorum. Mevcut tesisatımız çok karmaşık ve çok fazla sayıda uzun kablolar kullanmamızı gerektiriyor” diyen Kaltoft, “LINAK’ın aktüatörlerinden faydalanan basit bir sistem, burası için de daha iyi bir çözüm olacaktır” diyerek sözünü tamamlıyor.
